Bilim insanları, yaşlanma araştırmalarında model olarak kullanılan C. elegans isimli bir tür kurtçuğun yaşam süresini beş katına uzatan sinerjik hücre yolaklarını ortaya çıkardı. Bu süre insanlar için 400-500 yıl uzun yaşam süresine karşılık geliyor.
C. elegans insanlarla taşıdığı ortak genler ve kısa yaşam süresi nedeniyle yaşlanma araştırmalarında sıklıkla kullanılan bir model organizma. Bu organizmaya yapılan genetik ve çevresel müdahalelerin sağlıklı yaşam süresi üzerine etkisi 3-4 hafta gibi kısa sürelerde kolaylıkla görülebiliyor.
Kurtçuktaki yolakların (canlılarda zincir şeklinde oluşan kimyasal tepkimelerin süreçleri) “korunmuş” olduğu ifade ediliyor. Korunmuş demek, bu yolakların evrimsel süreçte insanlara da aynı şekilde aktarılmış olduğu anlamında geliyor. Bu nedenle C. elegans insan yaşlanması için bir model olarak kullanılıyor.
Uzun yaşam için sinerji etkisi
Yeni araştırmada insülin sinyal (IIS) yolağı ve TOR yolağı üzerine odaklanıldı. IIS yolağının genetik olarak değiştirilmesinin yaşamı %100, TOR yolağının değiştirilmesin ise %30 oranında uzattığı biliniyordu. Bu nedenle iki sürecin birden genetik olarak değiştirilmesinin yaşam üzerine %130’luk bir etki göstermesi beklenmekteydi. Ancak araştırma sonucunda kurtçuğun ömrü %500 gibi bir oranda uzadı.
Bu durum, iki yolak arasında sinerjik bir ilişki olduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar ömrün sinerjik şekilde uzamasını “bir artı bir eşittir beş” şeklinde yorumladı. Sinerjik etki, ölümlerine kısa süre kalana kadar yaşlanmaya bağlı ciddi bir rahatsızlığa yakalanmadan çok uzun süre yaşayan kişilerde bunu sağlayan tek bir genin tespit edilememesinin de nedeni.
Cell Reports dergisinde yayınlanan araştırma, uzun yaşamın mitokondri tarafından nasıl düzenlendiğine odaklanıyor. Hücrelerde yer alan ve enerji üretimini sağlayan organeller olan mitokondriler hakkında son yıllarda ortaya koyulan kanıtlar, bu organellerde tepkime akışının bozulması ve yaşlanma arasında neden-sonuç ilişkisi olduğunu göstermekteydi. (gidahatti.com)
