Onu daha iyi anlayabilseydik ve hak ettiği değeri verseydik eğer şimdi Rus S400’lerini, Amerikan F35’lerini değil, büyük ihtimalle üzerinde kocaman ay yıldızıyla Türk kartallarını uçuruyor olurduk.
Fatma ASLAN KUNDAKCI
Yeşilçam’ın unutulmazlarından ‘Gülen Gözler’in Fikret’i film boyunca “Geliyo geliyo vallahi geliyo” diyerek koştu pencereye hep, uçağın sesini duyunca… Yaşar Usta ve Nezaket Hanım ise uçak yaklaştıkça sallanan evleri başlarına yıkılmasın, eşyalar devrilmesin diye amansız bir mücadele verdi filmin sonuna kadar diğer çocuklarıyla… “Veriyor musun?” diye sormaktan hiç vazgeçmeyen, elindeki kırmızı gülü uçaktan sevdiceğine fırlatan iflah olmaz aşık pilotun adının Vecihi olmasının bir sebebi vardı elbet… Bu unutulmaz karaktere ilham kaynağı olan Vecihi Hürkuş, 1. Dünya Savaşı’nda ilk uçak düşüren Türk pilotu ve aynı zamanda ilk yerli Türk uçağını yapan kişiydi…
BİR MEDDAH EDASIYLA
Bursa Büyükşehir Belediyesi adına Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı (BKSTV) tarafından düzenlenen ‘58. Uluslararası Bursa Festivali’nin konuğu oldu geçtiğimiz akşam Vecihi Hürkuş… Merinos Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi’nde (AKKM) sahnelenen ‘Bir Tayyareci Vecihi Hürkuş’ isimli tek perdelik tiyatro oyununda ilk yerli uçağımız Vecihi K-6’yı üreten Vecihi Hürkuş’un hayatı perdeye yansıtılırken, usta oyuncu Murat Demirbaş bir meddah edasıyla karaktere can verdi. Mansur Erk tarafından yazılan oyunun yönetmeni Orhan Karataş, müzik direktörü ise Ahmet Murat Gedikli…
TÜRK KARTALLARINA ENGEL
Vecihi Hürkuş’un başarılarla ve bir o kadar engellerle dolu hayatını anlatan oyuna yoğun ilgi gösteren Bursalılar ise beğenilerini dakikalarca ayakta alkışlayarak gösterdi. Oyunun sonunda görüşlerini dile getiren vatandaşlar, “Eğer Vecihi Hürkuş’a, ürettiklerine ve yapmak istediklerine gerekli kıymeti verseydik ve onu anlayabilseydik bugün ne Amerika’ya ne Rusya’ya ne de başka bir ülkeye muhtaç kalırdık. Ekonomimiz S400-F35 savaşları arasında sıkışıp kalmazdı ve en önemlisi göklerde Türk kartalları uçuyor olurdu” diyerek sitemde bulundu.
VECİHİ HÜRKUŞ KİMDİR?
6 Ocak 1896 İstanbul doğumlu Türk pilot, mühendis ve müteşebbis… Türkiye’nin ilk yerli uçağını üretmiştir. I. Dünya Savaşı’na katıldı. Yaralanınca İstanbul’a döndü, Yeşilköy’deki Tayyare Mektebi’ne girerek pilot oldu. Birinci Dünya Savaşı sırasında 7. Tayyare Bölüğü’nde Ruslara karşı harekata katılan Vecihi Bey, girdiği bir hava muharebesinde bir Rus uçağını indirmiştir. Vecihi Hürkuş, uçak düşüren ilk Türk tayyarecidir. Daha sonra Ruslara esir düşen Vecihi Bey, Hazar Denizi’nin Azerbaycan kısmında bulunan Nargin Adası’ndan yüzerek İran üzerinden kaçmayı başarmıştır.
3 TAKDİRNAMELİ TEK KİŞİ
1918 yılında görev aldığı 9. Harp Tayyare Bölüğü’nde iken bir av uçağı tasarımı yapan Vecihi Bey’in bu projesi Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanması ile yarım kalmıştır. Kurtuluş Savaşı’na katılan Vecihi Bey, İnönü ve Sakarya savaşları sırasında bir Yunan uçağını da indirmiştir. Kurtuluş Savaşı’nın ilk ve son uçuşunu yapan pilottur. İzmir hava meydanına ilk giren ve işgal eden kişi olur. Vecihi Bey’e kırmızı şeritli İstiklal Madalyası verilmiştir. Ayrıca TBMM tarafından üç takdirname verilen tek kişidir.
ÖDÜL YERİNE CEZA
Savaştan sonra İzmir’de yeni tayyarecileri eğitmeye başlar. 1923’te ganimet olarak Yunanlardan ele geçen motorlardan yararlanarak ilk Türk uçağını imal eder. 28 Ocak 1925’te ‘VECİHİ K-VI’ adını verdiği uçağını uçurur ancak ödül yerine onu ceza beklemektedir. İzin verecek merci olmadığı için, izinsiz havalanmış, bu yüzden de cezalandırılmıştır. Daha sonra askeri havacılıktan ayrılarak uçak tasarımı ve yapımı çalışmalarına devam etmiştir. 1930’da Kadıköy’de bir keresteci dükkânını kiralayarak, 3 ay içinde ilk Türk sivil uçağını, aslında ikinci uçağı ‘VECİHİ XIV’ü inşa etti. İlk uçuşunu 27 Eylül 1930’da Kadıköy Fikirtepe’de büyük bir kalabalık ve basın topluluğu karşısında yapmıştır. Uçabilirlik Sertifikası için İktisat Bakanlığı’na başvurmuş, 14 Ekim 1930’da ‘tayyarenin teknik vasıflarını tespit edecek kimse bulunmadığından gereken vesika verilmemiştir’ cevabını almış. Hürkuş, uçağına 23 Nisan 1931’de Çekoslovakya’dan uçuş müsaadesi alabilmiştir. 1932’de Vecihi Sivil Tayyare Mektebi isimli ilk Türk sivil havacılık okulunu açmıştır.
İLK SİVİL HAVAYOLU
1937 yılında Türk Hava Kurumu, Hürkuş’u mühendislik eğitimi alması için, Almanya’daki mühendislik okuluna gönderdi. 1939’da mezun olarak Türkiye’ye dönen Hürkuş’a iki yılda mühendis olunmasının imkânsızlığı gerekçesiyle uçak mühendisi ruhsatı verilmedi. 1954 yılında ilk sivil havayolu şirketi olan Hürkuş Hava Yolları’nı kurmuştur ancak kazalar, kaçırılmalar ve sabotajlar gibi sebeplerle şirket uçuştan men edilmiştir. Vecihi Hürkuş, Ankara’da 16 Temmuz 1969’da Gülhane Askerî Tıp Akademisi Hastanesi’nde vefat etmiştir. (Kaynak: sozcu.com.tr
